Πιστεύεις ότι είσαι πολύ καλός για την Κύπρο Χάρη Κυπριανού;

Απολαμβάνοντας όσα δεν βλέπουμε, με τον Χάρη Κυπριανού

Υπάρχει μια σαφέστατη απόσταση ανάμεσα σε αυτό που είναι και σε αυτό που εμφανίζεται τελικά στο χαρτί. Όσο σημαντική και απαραίτητη κι αν είναι η τεχνική δεξιότητα, το φως, η κίνηση και ο εξοπλισμός είναι η γοητεία της φωτογραφίας στην ολότητά της, που μαγνητίζει το βλέμμα, προκαλεί τον θεατή και την κάνει να ξεχωρίσει.

Υπάρχουν πολλών ειδών φωτογραφίες. Για να είμαι ακριβής, υπάρχουν πολλών ειδών φωτογραφίες που μπορεί να προκαλέσουν το συναίσθημα. Δεν είναι όμως όλες που θα σε κάνουν να ονειρευτείς, να ταξιδέψεις, να θαυμάσεις και ποθήσεις.

Ο θαυμαστός κόσμος της μόδας δεν θα ήταν εξίσου θαυμαστός χωρίς τις φωτογραφήσεις. Φωτογραφήσεις που καταλήγουν να δημιουργούν έναν κόσμο τελείως διαφορετικό από αυτόν στον οποίο δημιουργήθηκαν.

Μοντέλα, στυλίστες, σχεδιαστές, make up artists, αλλά πάνω από όλα το όραμα του φωτογράφου είναι αυτό που δίνει τον τελικό χαρακτήρα στη φωτογραφία και θα ορίσει την τελική επιθυμία του θεατή.

Δεν είμαι απολύτως σίγουρη που εντοπίζει κανείς τη δύναμη της δημιουργικής πράξης σε μια φωτογραφία μόδας, ωστόσο η θεώρηση της πραγματικότητας ή η απουσία αυτής είναι που την κάνει τόσο μοναδική. Δεν είναι το “τι” αλλά μάλλον το “πως”, το στοιχείο που μας μαγεύει.

Υπάρχει μια ποιητική δυναμική στις φωτογραφίες. Αυτοπροσδιορίζονται. Δεν περιμένουν εμάς τους θεατές. Τουναντίον μας κατευθύνουν. Αυτό αισθάνομαι κάθε φορά που βλέπω τις φωτογραφίες του Χάρη Κυπριανού. Αισθάνομαι πως με κατευθύνουν σε έναν κόσμο άλλο. Όμορφο, λίγο θολό, εκτός context χωρίς ορισμούς και μου αρέσει.

Τον Χάρη τον αισθάνομαι καλλιτέχνη. Βλέπω την αισθητική, αναγνωρίζω την εσωτερικότητα. Διακρίνω ακόμη και στις πιο εμπορικές δουλειές του τη διάθεση να σπάσει τα όρια, να επαναπροσδιορίσει και να εξερευνήσει. Το εκτιμάς αυτό σε έναν καλλιτέχνη, το επιδιώκεις.

Τα τελευταία χρόνια ο Χάρης αισθάνεται μια στασιμότητα στη δουλειά του. Νιώθει πως περιορίζεται στην εμπορική εργασία που του προσφέρει οικονομική ασφάλεια και αναγνώριση μεν, αλλά καμία πρόκληση δε.

Κάπου ανάμεσα σε lockdown, κοινωνικούς περιορισμούς, κλειστά εστιατόρια και σερβιτόρες που είναι ηθοποιοί και φίλες μας, καταφέραμε να κάνουμε ένα brunch με τον Χάρη για μια συνέντευξη που ήθελε πολύ να δώσει, περισσότερο γιατί είχε την ανάγκη να πει πράγματα που τον απασχολούν και να δει συνθήκες να αλλάζουν, να βελτιώνονται και να αναβαθμίζονται.

«Όταν ξεκίνησα υπήρξα εντυπωσιακά αφελής. Πίστευα πως θα μπορούσα να υπηρετήσω την τέχνη μου μέσα από τις εμπορικές δουλειές που μου προσέφεραν. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί περιορισμοί. Δεν θα κρίνω αν είναι δικαιολογημένοι ή βάσιμοι. Το σίγουρο είναι πως είναι πολλοί οι περιορισμοί. Όση κατανόηση και αν υπάρχει, όσο ανάγκη και αν υπάρχει για να δημιουργείς και να δραστηριοποιείσαι, αισθάνομαι πως έχω μπουχτίσει. Και αισθάνομαι έτσι γιατί ξυπνάω το πρωί και δεν έχω καθόλου έμπνευση, δεν έχω καθόλου δημιουργικότητα και δεν μπορώ να το εκφράσω με τον τρόπο που θέλω» .

Ιδανικά τι θα ήθελες να κάνεις, Χάρη;

Ιδανικά θα ήθελα να με ρωτάνε τι πρέπει να κάνουμε. Όχι να ζητάνε την άδειά μου. Απλά να με ρωτάνε. “Τι γνώμη έχεις κι εσύ βρε Χάρη για τη φωτογράφηση που θα κάνουμε, μιας και είσαι ο φωτογράφος;”. Έτσι το οραματίζομαι. Θα ήταν όμορφα σε κάθε δουλειά, σε κάθε concept να υπάρχει συζήτηση. Δεν είμαι αφελής. Ξέρω πως μερικές πρακτικές είναι κομμάτι του παιχνιδιού, αλλά το παιχνίδι αυτό εξελίσσεται σε κάτι πολύ κουραστικό. Πολύ οι περιορισμοί. Τα κουτάκια. Οι απαγορεύσεις.

Θα ήθελα να ξυπνάω κάθε πρωί και να δημιουργώ τέχνη! Τόσο απλά! Και να ξυπνάω το πρωί με έναν σκοπό.

Και ποιος θα ήταν αυτός ο σκοπός;

Ο σκοπός θα ήταν να κλείνομαι σε ένα στούντιο και να δημιουργώ εικόνες στις οποίες θα ενέπνεαν κι έμενα. Θα ξυπνούσα κάθε πρωί για να ξανακάνω το ίδιο πράγμα, ξανά και ξανά και θα με ολοκλήρωνε ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη.

Από τον τρόπο που μιλάς κι όχι από αυτά που λες, αισθάνομαι πως βρίσκεσαι με το ένα πόδι στο αεροδρόμιο.

Είμαι! Το σκέφτομαι καθημερινά. Τουλάχιστον να αρχίσω να εργάζομαι με αυτό τον τρόπο και με τις δικές μου προδιαγραφές, όσο μου επιτρέπεται, και μετά ίσως κάποια στιγμή φύγω όταν φτιάξουν τα πράγματα.

Γιατί νιώθεις την ανάγκη να γίνει αυτή η συνέντευξη;

Γιατί ήθελα να πω κάποια πράγματα που ο κόσμος δεν ξέρει για μένα.

Όπως;

Όπως το ότι ως καλλιτέχνης έχω την ανάγκη να εκφράζομαι και να δίνω τον καλύτερο μου εαυτό. Όχι ένα μικρό μερίδιο του Χάρη. Και ο κόσμος το έχει ανάγκη αυτό, όχι μόνο εγώ. Δηλαδή αυτός που παρακολουθεί τη δουλειά μου, θέλει να βλέπει το 100% του Χάρη. Όχι το 20 ή 30. Ποσοστό που νιώθω ότι δίνω αυτή τη στιγμή.

Άρα από τη μία, έχεις την επιθυμία να δημιουργήσεις και ξέρεις ότι έχεις τη δυνατότητα να τα κάνεις, κι από την άλλη, συνεργάζεσαι με ανθρώπους που δεν σου δίνουν πάντοτε το ποσοστό ελευθερίας που απαιτείται για να το πράξεις, αλλά έχεις την ανάγκη τους, γιατί έχεις ανάγκη την οικονομική σου αυτονομία.

Φυσικά!

Αυτό, έτσι όπως το ακούω, απαιτεί μία εκπαίδευση της αγοράς που δεν μπορεί να γίνει μέσα από μία συνέντευξη. Δεν πιστεύεις πως θα διαβάσουν τώρα τη συνέντευξη του Χάρη και θα πουν: «Πρέπει να είμαστε πιο δημιουργικοί». Τι χρειάζεται, λοιπόν για να γίνει; Δεν θα ’θελα να ακουστώ ότι: «Δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα». Και εγώ νιώθω την ανάγκη να αλλάξουν τα πάντα.

Κοίτα, για χρόνια έλεγα “ναι” σε όλα σχεδόν. Πολύ σπάνια έλεγα “όχι” σε ιδέες και την προτεινόμενη από τους πελάτες αισθητική. Τον τελευταίο καιρό, έχω αρχίσει να πατάω το πόδι μου περισσότερο, όσον αφορά στο τι θέλω εγώ και τι πρέπει να γίνει, ούτως ώστε να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα. Αυτό θα γίνει σταδιακά, όμως. Δεν μπορεί να γίνει άμεσα. Και πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι, έχει ένα πολύ δυνατό χαρτί στα χέρια του και πρέπει να το εκμεταλλευτεί.

Και ποιο είναι αυτό το χαρτί;

Η δημιουργικότητά μου, το ταλέντο μου.

Πιστεύεις ότι υπάρχει ταλέντο στην Κύπρο, το οποίο δεν το εκμεταλλεύονται;

Ναι, φυσικά υπάρχει! Βεβαίως!

Και πού είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι;

Δεν είναι πολύς ο κόσμος που ασχολείται με αυτό τον χώρο και κάνει καλή δουλεια. Αλλά αυτοί οι λίγοι που υπάρχουν, δεν τους δίνεται πάντα η ευκαιρία.

Οπότε, έχουμε από τη μία δημιουργικούς ανθρώπους, λίγοι αλλά εκλεκτοί, οι οποίοι βρίσκονται στην Κύπρο. Τους οποίους οι Κύπριοι που έχουν να αναθέσουν δουλειά, είτε αγνοούν την ύπαρξή τους είτε όταν τους θαυμάσουν, επειδή είναι δημιουργικοί, όταν τους προσεγγίζουν για να δουλέψουν μαζί τους τούς εγκλωβίζουν σε έναν συμφετό απαγορεύσεων.

Ακριβώς! Ακριβώς!

Αντιλαμβάνομαι. Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβεις το πρόβλημα.

Ακριβώς! Και περισσότερο τώρα παρά ποτέ το νιώθω ως πρόβλημα.

Και γιατί τώρα;

Γιατί, έχουν έρθει στο δρόμο μου κάποιοι άνθρωποι που μου έδειξαν ότι αυτό που κάνω είναι μοναδικό και ότι πρέπει να το κάνω πιο σωστά.

Πιστεύεις ότι χαραμίζεις το ταλέντο σου;

Ναι, φυσικά! Φυσικά! Ναι, ναι, ναι. Και τον χρόνο μου. Γιατί ο χρόνος είναι λίγος.

Και πώς θα το διορθώσουμε χωρίς να χρειαστεί να μπαίνουμε σε αεροπλάνο για να σε δούμε;

Ίσως πρέπει να γίνω λίγο πιο αυστηρός και ίσως λίγο πιο, ξεκάθαρος πριν από κάθε δουλειά.

Πιστεύεις ότι έχεις και εσύ μερίδιο ευθύνης;

Φυσικά κι έχω.

Τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις. Μπορείς να πεις; «Όχι, δεν το κάνω»;

Αυτό είναι το θέμα· δεν μπορείς να πεις αυτό το πράγμα. Γιατί υπάρχουν άλλοι μετά από μένα που θα πάρουν τη θέση μου κατευθείαν. Υπάρχουν άλλοι που είναι διψασμένοι για δουλειά και διψασμένοι να κάνουν πράγματα, έστω και αν είναι λίγο πιο μέτριας αισθητικής και πιο μέτριας τεχνικής. Καταλαβαίνεις τι λέω; Όταν επιδιώκεις να συνεργαστείς με κάποιον, το πιο εύκολο και πιο σωστό πράγμα να κάνεις, είναι να τον αφήσεις να προτείνει και να δημιουργήσει πράγματα τα οποία δεν έχει απαραίτητα στο μυαλό του κάποιος. Δεν έχει ασχοληθεί ξανά. Και πρέπει να ακούσει τους επαγγελματίες, τους καλλιτέχνες. Γιατί είναι δύσκολο για έναν καλλιτέχνη, να του βάζεις όρια.

Και να αντιγράφει εαυτόν.

Φυσικά!

Ή συναδέλφους του.

Φυσικά, φυσικά. Ο κόσμος έχει, έχει πλέον άλλα μέσα να ενημερώνεται. Έχει ταξιδέψει και ξέρει. Το μόνο που περιμένει είναι εμείς να κάνουμε κάτι έξτρα, βασικά.

Πιστεύεις ότι όταν δημοσιευτεί αυτή η συνέντευξη, κάποιος που θα τη διαβάσει θα θεωρήσει ότι εσύ έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου ή διαφορετικό όραμα;

Ελπίζω το δεύτερο. Γιατί εάν θεωρήσει ότι είμαι ψώνιο σημαίνει ότι δεν είναι ο κατάλληλος συνεργάτης ή θεατής για τη δουλειά μου. Σημαίνει πως κρίνει επιφανειακά.

Ιδανικά πού θα ήθελες να δεις τη δουλειά σου; Όχι σε 5 χρόνια· αύριο.

Πού θα ήθελα να δω τη δουλειά μου; Θα έλεγα σε μεγάλα περιοδικά.

Ναι, αλλά στην Κύπρο δεν έχουμε περιοδικά.

Δεν έχουμε περιοδικά και νομίζω δεν θα έχουμε τον επόμενο καιρό.

Αν δεν έχουμε περιοδικά, αν δεν έχουμε μουσεία, αν δεν έχουμε θέατρα…

Ακριβώς, δεν έχουμε ούτε μουσεία! Και ναι, με πληγώνει πάρα πολύ όλη αυτή η κατάσταση. Και να σου πω και κάτι; Πιστεύω ότι ο χρόνος που είμαι εδώ και κάνω αυτά που κάνω και όπως τα κάνω, είναι περιορισμένος. Είμαι δηλαδή λίγο πριν σηκωθώ και τα τινάξω όλα στον αέρα. Πραγματικά στο λέω! Πραγματικά στο λέω. Γιατί με πλησίασαν άνθρωποι από το εξωτερικό και μου έχουν κάνει κάποιες προτάσεις τις οποίες σκέφτομαι πολύ σοβαρά. Κοίτα, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για έναν καλλιτέχνη να μην μπορεί να εκφραστεί στο 100%, κατάλαβες; Δεν υπάρχει…

Δεν υπάρχει 99%.

Όχι! Είναι 100%! Για αυτό σου είπα 100 και πάνω. Και εγώ είμαι καλλιτέχνης· δεν θεωρούμαι απλώς φωτογράφος που έχει ένα μηχάνημα και παράγει ένα υλικό.

Aπό αυτούς έχουμε κάμποσους πλέον;

Πάρα πολλούς, πάρα πολλούς! Και για τις απαιτήσεις που μπορεί να έχει ένας πελάτης είναι αρκετοί. Δεν είναι θέμα η τεχνική και η κάμερα και ο εξοπλισμός. Είναι θέμα η αισθητική και το τι έχεις να πεις και τι προκαλείς σε κάποιον όταν βλέπει τη δουλειά σου. Πώς νιώθει, πώς αντιδρά. Εάν θέλει θα ακολουθήσει· εάν θέλει να μιμηθεί· αυτό είναι το θέμα, αυτό είναι το impact που πρέπει να έχει ένας καλλιτέχνης. Με πλησιάζει και μου λέει κόσμος: «Ο θρύλος, ο Legend». Εγώ δεν το πιστεύω ποτέ αυτό το πράγμα. Δεν ήμουνα ποτέ τέτοιος άνθρωπος. Αλλά θεωρούν ότι είμαι κάτι το οποίο είναι…, δεν ξέρω…, πολύ καλό τέλος πάντων. Εγώ δεν το βλέπω ποτέ έτσι· εγώ θέλω να κάνω τη δουλειά μου και την τέχνη μου.

Πιστεύεις ότι είσαι πολύ καλός για την Κύπρο ή είσαι πολύ καλός γενικά;

Όχι, είμαι πολύ καλός για την Κύπρο. Στο εξωτερικό σαν εμένα υπάρχουν πάρα πολλοί, απλά νομίζω έχω να προσφέρω κάτι το οποίο ίσως είναι πιο ξεχωριστό και μου το έχουν πει πρόσφατα.

Σε φοβίζει η δυσκολία του να πας στο εξωτερικό και να έχεις να ανταγωνιστείς όλους αυτούς τους ανθρώπους που μπορεί να είναι πιο μικροί σε ηλικία, αλλά πιο διψασμένοι να κάνουν πράγματα;

Όχι απλά με φοβίζει, με τρομάζει. Εννοείται, εννοείται. Μα μου έχει συμβεί όταν το ’15 έκανα την απόπειρα για να φύγω, νομίζοντας ότι ήμουνα πιο έτοιμος από πότε, έφαγα τα μούτρα μου. Γιατί για τρεις μήνες, έφαγα τόση πολλή απόρριψη και είπα: «Οκ, δεν γίνεται». Και όταν κάποια στιγμή έψαχνα στην εφημερίδα να βρω δουλειά σαν ντελιβεράς, είπα: «Οκ, αυτό είναι λάθος και πρέπει να φύγω από εδώ, δεν γίνεται στα 32 μου χρόνια να το σκέφτομαι αυτό…»

Έχεις δίκιο.

Όπως επίσης το χρήμα δεν είναι, η νούμερο 1 προτεραιότητά μου. Δηλαδή να κάνω τη δουλειά για να βγάλω χρήμα. Θέλω να κάνω πρώτα αυτό που θέλω και το εισόδημα ας είναι και μικρότερο, δεν πειράζει. Έχω ανάγκη επίσης να κάνω μια έκθεση. Να παρουσιάσω τη δουλειά μου. Αυτό που έχω μέσα μου. Αυτό που κοιτάζω εγώ και με τον τρόπο που το βλέπω. Χωρίς περιορισμούς. Χωρίς οδηγίες χρήσης. Να σπάσω τα όρια και να επαναπροσδιορίσω τους κανόνες. Και θα το κάνω. Μέσα στο 2021 θα γίνει. Μπορεί οι συνθήκες να μην είναι οι κατάλληλες, ποτέ όμως δεν θα είναι. Για μένα πλέον είναι ανάγκη και όχι απλά καλλιτεχνική. Ανάγκη επιβίωσης πνευματικής. Ουσιαστικής. Της μόνης δηλαδή.